του Δημήτρη Τζεφαλή
Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούω συζητήσεις μεταξύ δρομέων που λαμβάνουν αντιφλεγμονώδη χάπια κατά τη διάρκεια μαραθώνιων και υπερμαραθώνιων διαδρομών. Πολύ συχνά ορισμένοι συμβουλεύουν ακόμα και προτρέπουν άλλους δρομείς για τη χρήση τους. Όσες φορές συζήτησα με κάποιους απ’ αυτούς τον λόγο που τα λαμβάνουν, οι περισσότεροι ήξεραν τα οφέλη τους (ελάττωση της φλεγμονής και κατ’ επέκταση ανακούφιση από τον πόνο στα μεσαία ή τελευταία στάδια των αγώνων δρόμων αντοχής), ωστόσο ελάχιστοι γνώριζαν τις πιθανές παρενέργειες και τους κινδύνους από τη χρήση τους.
Αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο ώστε να ενημερώσω τους ερασιτέχνες δρομείς που τρέχουν, πρωτίστως, για καλύτερη υγεία και επιθυμούν να πληροφορηθούν για τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις. Σκοπός μου είναι να προβληματιστούν σχετικά με τη χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (Μ.Σ.Α.Φ.), μαθαίνοντας τους όποιους κινδύνους και πιθανές παρενέργειες προκύπτουν από τη χρήση τους, πριν και κατά τη διάρκεια των αγώνων.
Χωρίς να θέλω να μπω σε λεπτομερή και εξειδικευμένη ιατρική ορολογία θα προσπαθήσω σε λίγες παραγράφους να αναφέρω τις πιθανές παρενέργειες από τη χρήση τους και ποιοι αθλητές με συγκεκριμένες παθήσεις δεν θα πρέπει με βεβαιότητα να τα χρησιμοποιούν. Τις ενδείξεις και πότε θα πρέπει να λάβει κάποιος αθλητής Μ.Σ.Α.Φ. θα πρότεινα να τις συστήσει ο αρμόδιος γιατρός, παρόλο που πολλά από τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή (π.χ. ιβουπροφαίνη, δικλοφενάκη, ναπροξένη, νιμεσουλίδη, σελεκοξίμπη, ετορικοξίμπη, νιφλουμικό οξύ, κ.ά.
Τα Μ.Σ.Α.Φ. αναστέλλουν τη δράση των προσταγλανδινών, ουσιών που διεγείρουν τις νευρικές απολήξεις, οι οποίες δημιουργούν πόνο και οίδημα κατά τη φλεγμονή. Έτσι, ο αθλητής αντοχής δεν νιώθει τόσο έντονα τις μυϊκές ενοχλήσεις και συνεχίζει την προσπάθεια παρά τις πιθανές μικροβλάβες. Η χρήση τους στοχεύει στην αντιμετώπιση, κυρίως, μυοσκελετικών προβλημάτων, αλλά και άλλων ενοχλήσεων στους δρομείς.
Σύμφωνα με πλειάδα ερευνών, οι πιο συχνές παρενέργειες από τη χρήση Μ.Σ.Α.Φ. κατά τη διάρκεια αγώνων αντοχής μαραθώνιας απόστασης (42,195 χλμ.) και μεγαλύτερης (έως 160 χλμ.) είναι η τοξικότητα στα νεφρά ή ακόμα σοβαρότερα, οξεία νεφρική βλάβη, βλάβες στο συκώτι, υπονατριαιμία, διαταραχή των ηλεκτρολυτών, γαστρεντερικές διαταραχές, αυξημένο οξειδωτικό στρες κ.ά. Έχουν αναφερθεί σε δρομείς ακόμα και περιστατικά περικαρδίτιδας, τα οποία μπορεί να «σκεπάσουν» τα Μ.Σ.Α.Φ.
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο έντονα όταν συνοδεύονται από αφυδάτωση, χαμηλή πίεση λόγω παρατεταμένης ή έντονης προσπάθειας και υποξία σε αγώνες ορεινού τρεξίματος. Μεγαλύτερες ποσότητες Μ.Σ.Α.Φ. σε mg αυξάνουν τις πιθανότητες των παραπάνω παρενεργειών. Κάτι τέτοιο συμβαίνει συνήθως σε αγώνες υπεραποστάσεων, καθώς η λήψη αυξάνεται λόγω μεγαλύτερης διάρκειας του αγωνίσματος.
Ακόμη κι αν ορισμένες έρευνες δεν αποδεικνύουν, λόγω μίξης με άλλα φάρμακα, όπως αντιεμετικά, φάρμακα κατά της διάρροιας, παυσίπονα κ.λπ., με μεγάλη στατιστική συσχέτιση ότι τα προβλήματα των αθλητών οφείλονται αποκλειστικά στα αντιφλεγμονώδη, ωστόσο, δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψη ένα μικρότερο ποσοστό που υποδεικνύει τη συμμετοχή των Μ.Σ.Α.Φ. στα συμπτώματα. Πολλοί ερευνητές κατέληξαν ότι απαιτείται επιπλέον έρευνα, με μεγαλύτερα δείγματα συμμετεχόντων αθλητών για να αποδειχθούν οι παρενέργειες με μεγαλύτερη στατιστική σημαντικότητα.
Το πλέον βέβαιο και σημαντικό είναι ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λαμβάνονται από δρομείς που έχουν διαγνωσμένη κάποια αιματολογική νόσο, έλκη στομάχου, νεφρική και ηπατική νόσο, ιστορικό καρδιακού επεισοδίου ή εγκεφαλικού και σακχαρώδη διαβήτη.
Δεδομένου ότι είναι αμφίβολο κατά πόσο συνεισφέρουν στην απόδοση των δρομέων και παρά τις παρενέργειες που αναφέρονται σε πλειάδα επιστημονικών ερευνών με υψηλή στατιστική σημαντικότητα, φαίνεται ότι μεγάλα ποσοστά δρομέων μαραθωνίων δρόμων λαμβάνουν Μ.Σ.Α.Φ. κατά τη διάρκεια του αγώνα τους.
Θεωρώ ότι η ανακοίνωση μιας από τις μεγαλύτερες, σοβαρότερες και υπεύθυνες διοργανώσεις στον κόσμο, του Ultra-Trail du Mont-Blanc (UTMB) World Series μετά το 2021 να απαγορεύσει τη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (Μ.Σ.Α.Φ.) τις τελευταίες 24 ώρες και κατά τη διάρκεια όλων των αγώνων, απαντά στα ερωτήματα ερασιτεχνών δρομέων για το αν αξίζει το ρίσκο η λήψη τους. Η ανακοίνωση έγινε αφότου το πρόγραμμα υγείας Quartz Event του UTMB πραγματοποίησε εξετάσεις φαρμάκων μετά τον αγώνα και τα δείγματα αθλητών που ελέγχθηκαν περιείχαν Μ.Σ.Α.Φ. Παρότι δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των αναβολικών στεροειδών, αποφάσισαν να τα απαγορέψουν ώστε να προστατέψουν τους δρομείς από τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει η χρήση τους και να περιορίσουν την υπερκατανάλωσή τους χωρίς ιατρική συνταγή.
Για την οδήγηση ύστερα από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ ή τη διέλευση με κόκκινο σηματοδότη, υπάρχει σχετική νομοθεσία και είναι ξεκάθαρη. Σε αυτή την περίπτωση, οι έλεγχοι της τροχαίας είναι πολλοί και συχνοί. Ωστόσο, κάθε χρόνο συμβαίνουν εκατοντάδες ατυχήματα. Αναρωτιέμαι λοιπόν τι μπορεί να συμβεί για ένα ζήτημα όπως η λήψη Μ.Σ.Α.Φ., όπου ούτε νομοθεσία υπάρχει, ούτε έλεγχοι από κάποιον φορέα. Ειδικά σήμερα που οι δρομείς αυξάνονται και το κυνήγι των επιδόσεων και της σύγκρισης μεταξύ αθλητών είναι ανεξέλεγκτο.
Κάθε άτομο είναι προσωπικά υπεύθυνο να αποφασίσει αν αξίζει να ρισκάρει την υγεία του, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, ώστε να μειώσει την επίδοσή του για λίγα λεπτά ή δευτερόλεπτα.
Εύχομαι υγιείς τερματισμούς σε όλες/όλους τις/τους δρομείς για πολλά ακόμα χρόνια.
Δημήτρης Τζεφαλής
O.S.B. Endurance Team
Αρθογραφία
- Da Silva E, Pinto RS, Cadore EL, et al. Nonsteroidal anti- inflammatory drug use and endurance during running in male long- distance runners. J Athl Train 2015;50:295–302.
- de Souza RF, de Matos DG, Lopes Dos Santos J, et al. Effects of ibuprofen during 42- km trail running on oxidative stress, muscle fatigue, muscle damage and performance: a randomized controlled trial. Res Sports Med 2022;25:1–11.
- Hodgson LE, Walter E, Venn RM, et al. Acute kidney injury associated with endurance events—is it a cause for concern? A systematic review. BMJ Open Sport Exerc Med 2017;3:e000093. doi:10.1136/bmjsem-2015 000093
- Pannone E, Abbott R. What is known about the health effects of non- steroidal anti-inflammatory drug (NSAID) use in marathon and ultra-endurance running: a scoping review. BMJ Open Sport & Exercise Medicine 2024;10:e001846. doi:10.1136/bmjsem-2023-001846
- NSAIDS: acute kidney injury. 2023. Available: https://www. uptodate.com/contents/nsaids-acute-kidney-injury (πρόσβαση 31/10/24)
- The basics on Hyponatremia – ultra running magazine. Available: https://ultrarunning.com/featured/the-basics-on-hyponatremia/ (πρόσβαση 31/10/24)
- UTMB bans Painkillers at all events – Canadian running magazine. Available: https://runningmagazine.ca/trail-running/utmb-bans-painkillers-at-all-events/ (πρόσβαση 30/10/24)
Σύντομο βιογραφικό αρθρογράφου:
Ο Δημήτρης Τζεφαλής είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανθρώπινη απόδοση και υγεία. Είναι εμπνευστής και προπονητής της ομάδας δρόμων αντοχής OSB_EnduranceTeam (OneStepBeyond) και προπονητής του Συλλόγου Κλασικού Αθλητισμού Δράμας. Εν ενεργεία δρομέας και λάτρης των μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων. Έχει βοηθήσει δεκάδες δρομείς προπονητικά και χιλιάδες ακόμη μέσω του βιβλίου του για τους δρόμους αντοχής «Φέρνοντας κοντά τις μεγάλες αποστάσεις» που κυκλοφόρησε το 2018 από τις εκδόσεις Sportbook. Έχει επίσης γράψει το βιβλίο Πού τρέχει ο λογισμός σου με 21+1 ιστορίες δρομέων που εμπνέουν τόσο τους αθλητές όσο και τον καθένα μας. Επίσης μαζί με τον Γιάννη Παττακό έχει συγγράψει το βιβλίο Στον δρόμο για το Καλλιμάρμαρο, το μοναδικό βιβλίου που συνδυάζει με αρμονικό τρόπο την προπονητική με τη λογοτεχνία. Ζει και εργάζεται στη Δράμα.
Αρθογραφεί σε σειρά ηλεκτρονικών περιοδικών, μεταξύ των οποίων, το Athletics magazine.gr, το Runningnews.gr, την αθηΝΕΑ, το RunBeat. Στην προσωπική του ιστοσελίδα www.onestepbeyond.gr μπορείτε να διαβάσετε όλα του τα άρθρα για αρχάριους και προχωρημένους δρομείς.
Επικοινωνία:
- Ε-mail: [email protected]
- Facebook: DimitrisTzefalis & Δημήτρης Ι. Τζεφαλής
- Σελίδα Facebook: OSB Endurance Team
- Instagram: Dimitris Tzefalis
OSB Endurance Team
